Dự phòng tiên phát tai biến mạch máu não

I. TẠI SAO CÂN PHẢI CÓ BIỆN PHÁP DỰ PHÒNG TBMMN ?

TBMMN chiếm tỉ lệ tử vong đứng thứ 3 sau bệnh tim mạch và ung thư.

Đứng đầu về di chứng tàn phế, tạo ra gánh nặng đối với y tế  - xã hội – kinh tế.

Vì vậy: bên cạnh điều trị TBMMN giai đoạn cấp tính, biện pháp tốt nhất để giảm gánh nặng của TBMMN là:  PHÒNG BỆNH

II. DỰ PHÒNG TIÊN PHÁT TBMMN LÀ GÌ ?

Dự phòng tiên phát TBMMN : Là dự phòng ở những người không có bệnh TBMMN.

Nhiều yếu tố nguy cơ đối với TBMMN đã được xác định, được phân loại theo tính chất và tầm quan trọng của chúng:

Yếu tố nguy cơ không thay đổi.

1. Yếu tố nguy cơ có thể dự phòng đã được ghi nhận.
2. Yếu tố nguy cơ có thể dự phòng ít được ghi nhận.
3. YẾU TỐ NGUY CƠ KHÔNG THAY ĐỔI:

3.1. Tuổi:

          - Nguy cơ TBMMN tăng dần theo tuổi.

          - Từ 55 tuổi trở lên: tỉ lệ nguy cơ TBMMN cứ 10 năm tăng lên gấp đôi.

3.2 Giới:

• Nam > Nữ.

3.3 Chủng tộc:

• Nguy cơ tăng cao ở người châu Á, người da màu ( ở Mỹ ).

3.4. Tiền sử gia đình: Nguy cơ tăng huyết áp tăng ở 1 số gia đình liên quan đến các yếu tố khác nhau:

• Yếu tố di truyền.
• Lối sống.
• Môi trường.

IV.YẾU TỐ NGUY CƠ CÓ THỂ DỰ PHÒNG ĐÃ ĐƯỢC GHI NHẬN:

1. Tăng huyết áp:

Rất quan trọng và có thể dự phòng được bằng cách sử dụng thuốc điều trị hợp lý:

• Hạ huyết áp tâm trương xuống 5 mmHg thì sẽ giảm được 40% nguy cơ TBMMN.
• Người ≥ 60 tuổi : huyết áp tâm thu ≤ 160 mmHg , nguy cơ TBMMN giảm 36%.
• Trong thực tế: nên theo dõi huyết áp thường xuyên.

2. Thay đổi lối sống:

• Kiểm tra cân nặng.
• Hạn chế uống rượu, bia.
• Chế độ ăn giảm muối. ( < 6 gram muối/ ngày )

3. Đái tháo đường:

• Đái tháo đường type 1: nên điều trị các tổn vi mạch.
• Đái tháo đường type 2: gây gia tăng triglyceride, LDL-Cholesterol, tăng huyết áp…Do đó điều trị tăng huyết áp và kiểm soát đường máu giúp giảm tổn thương vi mạch, trong đó kiểm soát huyết áp vẫn là chủ yếu. 

4.Thuốc lá:

• Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ TBMMN gấp đôi.
• Hút thuốc lá là 1 yếu tố nguy cơ chủ yếu đối với các bệnh tim mạch.

Do đó không hút thuốc lá là 1 biện pháp dự phòng TBMMN quan trọng.

5.Tăng Cholesterol:

Được khẳng định là yếu tố nguy cơ đối với bệnh tim mạch, gián tiếp ảnh hưởng đến TBMMN.

Do đó cần phải điều trị tăng cholesterol máu.

6.Hẹp động mạch cảnh:

• Phẫu thuật khai thông động mạch cảnh có hiệu quả nếu hẹp >60% đường kính lòng mạch.
• Không chỉ định phẫu thuật nếu:

+ Nguy cơ tai biến phẫu thuật cao.

+ Hẹp động mạch cảnh không có triêu chứng – chưa được chứng minh rõ ràng.

7. Rung nhĩ không có triệu chứng van tim:

• Điều trị chống đông giảm 70% nguy cơ TBMMN.
• Điều trị Aspirine thì chỉ giảm 20% nguy cơ TBMMN.

8. Nhiều yếu tố phối hợp với nhau:

Nguy cơ cao TBMMN khi các yếu tố nguy cơ phối hợp với nhau: tuổi cao + tăng huyết áp + đái tháo đường…

5. YẾU TỐ NGUY CƠ CÓ THỂ DỰ PHÒNG ÍT ĐƯỢC GHI NHẬN:

Thường gặp là Béo phì: thường đi kèm với tăng huyết áp, đái tháo đường, tăng cholesterol…đều là những yếu tố nguy cơ đối với TBMMN.

Do đó điều trị Béo phì là cần thiết:

• Hoạt động thể lực giảm cân nặng.
• Dinh dưỡng: giảm chất béo động vật, giảm chất đường bột, tăng cường rau quả và chất xơ à giảm nguy cơ TBMMN thông qua giảm tỉ lệ các bệnh như: tăng huyết áp, đái tháo đường, tăng cholesterol máu…